Carpal tunnel syndrome, czyli zespół cieśni nadgarstka, dotyczy coraz większej liczby pacjentów w różnym wieku. W artykule przedstawimy najważniejsze zagadnienia związane z diagnostyką, leczeniem zachowawczym i operacyjnym, rolą ortopedów oraz znaczeniem rehabilitacji. Poruszymy także kwestie związane z medycyną sportową i codzienną profilaktyką dla osób narażonych na przeciążenia nadgarstków.
Zrozumienie zespołu cieśni nadgarstka
Zanim przejdziemy do omówienia konkretnych metod zachowawczych i interwencji chirurgicznych, warto przybliżyć mechanizmy powstawania tej dolegliwości. Przestrzeń w kanale nadgarstkowym jest ograniczona, a nerw pośrodkowy, biegnący przez tę przestrzeń, w wyniku obrzęku czy zwyrodnienia otaczających tkanek ulega nadmiernemu uciskowi. Objawy to mrowienie, drętwienie palców, bóle promieniujące wzdłuż ramienia, a w zaawansowanych przypadkach osłabienie siły chwytu.
Przyczyny i czynniki ryzyka
- Praca powtarzalna – długotrwałe pisanie na klawiaturze, obsługa myszy komputerowej.
- Choroby ogólnoustrojowe – cukrzyca, niedoczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów.
- Ciąża – zwiększone zatrzymywanie płynów w organizmie.
- Czynniki anatomiczne – wrodzona niewielka przestrzeń w kanale nadgarstka.
- Nadmierna aktywność sportowa – podnoszenie ciężarów, praca fizyczna.
Diagnostyka
Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu przedmiotowym (test Phalena, test Tinela) oraz badaniach dodatkowych. Wśród nich kluczowe znaczenie ma elektromiografia (EMG) oceniająca przewodnictwo nerwu pośrodkowego. Również ultrasonografia czy rezonans magnetyczny mogą uwidocznić obrzęk pochewek ścięgnistych.
Metody zachowawcze
W początkowej fazie leczenia najczęściej stosuje się metody zachowawcze, które mają na celu zmniejszenie stanu zapalnego, ograniczenie obrzęku i przywrócenie prawidłowego funkcjonowania nadgarstka.
Unieruchomienie i ortezy
Stosowanie ortez na nadgarstek w nocy lub podczas pracy pozwala utrzymać rękę w optymalnym położeniu, zmniejszając ucisk na nerw pośrodkowy. Ortezy wykonane z tworzyw sztywnych utrzymują nadgarstek w pozycji neutralnej, co sprzyja regeneracji tkanek.
Leki i zastrzyki
- Środki przeciwzapalne niesteroidowe (NLPZ) – ibuprofen, ketoprofen.
- Steroidy – iniekcje dostawowe zmniejszające obrzęk struktur kanału nadgarstkowego.
- Leki poprawiające mikrokrążenie – pentoksyfilina.
Fizjoterapia i zabiegi fizykalne
Terapia manualna, ultradźwięki, laseroterapia, krioterapia oraz jonoforeza z lekami to metody często stosowane w rehabilitacji. Ćwiczenia mobilizujące nerw pośrodkowy i wzmacniające mięśnie przedramienia wspierają proces leczenia. Specjaliści zalecają także techniki rozluźniające powięzi i pracę na tkance miękkiej.
Modyfikacja stylu życia
- Ergonomia stanowiska pracy – podkładki pod nadgarstki, regulacja wysokości klawiatury.
- Przerwy w pracy – regularne przerwy co 30–60 minut.
- Ćwiczenia rozciągające – proste ruchy nadgarstka i palców co godzinę pracy przy komputerze.
Metody operacyjne
Jeżeli metody zachowawcze nie przynoszą poprawy po 3–6 miesiącach lub dochodzi do postępujących zmian neurologicznych, rozważa się interwencję operacyjną. Celem zabiegu jest trwałe odbarczenie nerwu pośrodkowego poprzez przecięcie więzadła poprzecznego nadgarstka.
Klasyczne cięcie nadgarstka
Tradycyjna technika polega na nacięciu skóry o długości około 3–4 cm wzdłuż linii nadgarstka. Chirurg wykonuje przecięcie więzadła poprzecznego, co natychmiastowo zmniejsza ucisk na nerw. Rana jest zabezpieczana szwami, a pacjent po kilku dniach rozpoczyna rehabilitację.
Endoskopowa uwolnienie nerwu
Metoda minimalnie inwazyjna, charakteryzuje się mniejszymi nacięciami (1–2 cm), krótszym okresem gojenia i niższym ryzykiem blizn. Endoskop wprowadzany jest przez niewielkie otwory, a więzadło przecinane z wewnątrz. Pacjenci szybciej wracają do codziennej aktywności.
Powikłania i ryzyko
- Infekcja rany.
- Ból lub drętwienie utrzymujące się po zabiegu.
- Osłabienie siły chwytu w krótkim okresie po operacji.
- Ryzyko ponownego zrośnięcia więzadła w nieprawidłowej pozycji.
Rola ortopedów i interdyscyplinarne podejście
W medycynie kluczowe jest zespołowe podejście. Ortopedzi współpracują z neurologami, fizjoterapeutami oraz specjalistami od rehabilitacji, aby zapewnić kompleksową opiekę. Zakres działań obejmuje:
- Wczesną wykrywalność objawów dzięki edukacji pacjenta.
- Precyzyjną diagnostykę i wybór najbardziej odpowiedniej formy terapii.
- Monitorowanie efektów leczenia oraz dostosowanie planu rehabilitacji.
- Przygotowanie pacjenta do ewentualnego zabiegu i wsparcie psychiczne.
Dzięki holistycznemu podejściu można znacząco zwiększyć szanse na całkowite wyleczenie oraz ograniczyć ryzyko nawrotu dolegliwości. Znaczenie ma również indywidualizacja terapii i stały kontakt z ortopedą w trakcie kolejnych etapów kuracji.
